Carl Rogers verstaat er iets heel anders onder. De baby is al een persoon, zij het nog in aangeboren potentie, met het doel steeds meer persoon te worden, en zo, in zijn bewoordingen, zichzelf te worden en zo een gerijpte persoon te worden. Hij citeert Søren Kirkegaard: “Dat te zijn wat men waarlijk is”. Om dit punt te bereiken, is een groeiproces nodig, persoonlijke groei in de NL vertaling, ik zou zeggen: groei als persoon. Dit groeiproces ziet Rogers gebeuren bij zijn cliënten in zijn psychotherapie.

Hij omschrijft het begrip persoon niet aan de hand van een bestaande theorie (deductief heet dit), maar aan de hand van wat hij ervaart zijn clienten willen bereiken (inductief heet dit), ook al lukt dit niet altijd en is een baby hiertoe nog niet in staat; de gerijpte mens kan een aardig eind in deze richting komen.

Hij beschrijft dit in zijn hierboven genoemde boek in Hoofdstuk VIII, vanaf blz. 187, in de Engelse versie blz. 167 ev. Kortere versies staan op blz. 134 ev. en in hoofdstuk IX, blz 204 ev: “De volledig functionerende mens” van de NL editie. De nummering is van mijn hand:

[1] Weg van façades.
Dus “weg van wat hij niet is”.

[2] Weg van wat ‘behoort’.
Dus weg van wat ons door onze ouders is ingeprent. Vaak is dit iets als ‘Je bent slecht; je moet worden wat je behoort te zijn’.

[3] Weg van het beantwoorden aan verwachtingen.
In de VS betekent dit (nu nog): gladgeschaafd en succesvol; je individualiteit moet passen in en dus ondergeschikt zijn aan ‘het systeem’ van de kapitalistische industriële cultuur. Succes is een kernwoord in deze cultuur.

[4] Weg van het anderen behagen.
Dus: de ware gevoelens niet meer verbergen, zich niet neerbuigen en zich niet aanpassen, geen kunstmatig, pasklaar en van buiten bepaald mens zijn.

[5] Naar zelfbepaling.
Dus naar autonomie, zelf in vrijheid kiezen en verantwoordelijk voor zichzelf zijn: verantwoordelijke zelfbepaling.

[Mijn goede leermeester professor Langeveldt definieert volwassenheid, het doel van de opvoeding, als “zelfverantwoordelijke zelfbepaling”.]

[6] Naar een wordingsproces.
Dus van het statische zijn (‘zo ben ik nu eenmaal’) naar het bewegelijke, veranderlijke en dynamische worden.
Kirkegaard: “De mens die werkelijk existeert … verkeert voortdurend in een wordingsproces … zijn denken is de taal van het worden.”

[Vgl. mijn college # 17 over Foucault en het post-modernisme, waarin worden belangrijker is dan zijn.]

[7] Naar een dynamische complexiteit.
De mens is complex en durf dit dan ook maar te zijn, de gehele mens, inclusief je vaak tegenstrijdige en ook je negatieve gevoelens.

[8] Naar het openstaan voor ervaring.
De filmtitel “Mens, durf te leven” [*] …

[* De film die op mij als tiener een diepe indruk heeft gemaakt, te weten over een man die in een in de oorlog verwoeste stad op zoek ging naar de daar verloren rondlopende kinderen en deze in zijn huis opnam: sindsdien mijn beroepskeuze en de rode draad in mijn leven]

[9] Naar het aanvaarden van anderen.
Wie werkelijk open staat voor ervaring, in zichzelf en om zich heen, ontwikkelt een “aanvaardende houding ten aanzien van alles wat existeert”, in het bijzonder ook de medemens. Wederom Maslov citerend zegt hij, samengevat: kijk zoals een kind de wereld beziet: open, observerend, opmerkend zonder te eisen dat het anders is.

[10] Naar vertrouwen in het zelf.
Dus “mens, durf te leven” overeenkomstig de waarden die je zelf ontdekt en die je op je eigen unieke manier durft te uiten. Als voorbeelden noemt Rogers de kunstschilder El Greco, de schrijver Ernest Hemmingway en de wetenschapper Einstein.

Op blz 138 staat nog een kernmerk dat van belang is, ook vermeld in het boek van Vossen op blz 22 en 130 als punt/categorie C, dat ik hier als nr 11 opneem:

[11] Een interne beoordelingsinstantie.
De beoordeling, en dus ook de controle, komt van binnenuit, niet van buitenaf. Men noemt dit wel de interne locus of control contra de externe locus of control, dan wel control from within contra control from without. Dus niet de externe wetten, regels, oordelen en zo meer, maar de mens zelf beoordeelt, dus controleert, zichzelf. De consequentie is dat de mens als persoon ook zelf de verantwoordelijkheid op zich neemt voor zijn/haar eigen keuzen en daden, inclusief de verkeerde daden en de zwakke punten.

Nog eens: 'persoon'

In mijn proefschrift ‘Conflict en contact’, 1992, ontdekte ik empirisch, op basis van conflictverhalen van groepsleiders, (dus inductief) dat conflicten tussen groepsleiding en kinderen in tehuizen zich oplossen als en naarmate de groepsleiding zich opstelt als persoon en het kind ook ziet en benadert als persoon.

“Bij het werken als persoon was de afloop in 96% van de verhalen (uit een der deelnemende groepen en teams) bevredigend.” (blz 167).