Het antwoord is te vinden in de
literatuur en komt overeen met wat de cliënten hebben ervaren. Het eerste
kenmerk daarvan is al in de titel gegeven, namelijk primair en soms uitsluitend
 | Als dader van een
delict.
Het delict en het daderschap staan centraal in de manier van kijken van de
behandelaar.
Door het ooit plegen van een delict lijkt men ineens een ander
type mens te zijn geworden. Het is
een reductionistische manier van kijken: de mens wordt gereduceerd tot de
dader. Is dit al een poos geleden? Of zelfs niet gebeurd? Dan wordt men toch gezien als potentiële
dader, dus nog altijd slechts als dader. De cliënten merken dit terdege.
|
| Als een vreemde, als een
heel ander type mens.
In de literatuur worden vooral de verschillen tussen behandelaars en
cliënten beschreven en
benadrukt, nooit de overeenkomsten. De cliënt wordt beschreven als een mens met geheel afwijkende waarden, normen - en wel de verkeerde -, cultuur en psyche.
Deneer 2004: "de onoverbrugbare afstand" die je ook niet moet
willen overbruggen (p. 22 en 168).
|
|
Als een gestoord, nee,
als een ernstig gestoorde persoon.
Dit is scherpe tegenstelling tot
de behandelaar, die dit expliciet niet is.
|
| Als een knappe manipulator,
die bovendien zichzelf drogredenen voorspiegelt.
Uiteraard manipuleert de
staf nooit en kent zij geen drogredenen, dus dit verschil is heel
groot.
|
|
Als een gevaar.
Het gevaar is de herhaling van het delict. Men acht de kans hierop
onveranderd hoog, zolang de cliënt, althans diens gedrag en denken, niet veranderd is.
Zie de titel van Deneer 2004: "Gevaarlijke groepen".
|
| Als een zich gedragend
wezen.
De cliënt wordt gezien als iemand die vrijwel automatisch reageert op
prikkels en zo, via o.a. ontremmers en een gedragsketen, tot
delictgedrag komt.
Dit in vrij scherpe tegenstelling tot de
behandelaar, die zichzelf, vermoedelijk toch, ziet als een handelend wezen, dat de eigen
- uiteraard juiste - handelwijze zelf kiest.
Bij de beschrijving van het model gebruikt Craissati (1998, p. 19) expliciet
woorden als "automatische gedachten", die via een "krachtig
mechanisme" het gedrag [van de cliënt] "bepalen"
(Curs. FG).
|
De cliënt ziet zichzelf anders
In de literatuur verschijnt de cliënt
als iemand die geen verantwoordelijkheid neemt voor zijn daden, die dus zegt 'Ik
kon er niets aan doen, het gebeurde vanzelf' - dus als een zich automatisch
gedragend wezen.
Geen van de
vijftien cliënten die het verhaal van hun behandeling vertelden ziet zich zo. Zij zien zich als een persoon met een innerlijk, een
eigen levensverhaal en een vermogen tot
handelen, als een geheel en als een individu. Men mag dan een fout gemaakt
hebben, men is nog altijd meer dan alleen een dader. Hun kijk op zichzelf is dus niet
reductionistisch. Dat zij toch zo, namelijk reductionistisch, behandeld worden,
is scherp voelbaar, zeggen ze.
(2) De doelen
Doelen sturen in hoge mate het menselijk handelen.
Aan de hand van de doelen kijkt men later ook of het handelen succesvol
was.
Het alles-overheersende doel is hier: het voorkomen van
herhaling ofwel recidive. Men ziet dit als een mandaat vanuit de samenleving en
de rechterlijke macht. Daartoe moet het gedrag en het denken van de cliënt veranderd worden, dus dat is
het eerste sub-doel. Let wel: het doel is niet de cliënt te genezen of
te helpen; het doel is zijn gedrag en denken aan te passen. Vandaar: 'cognitive-behavioral
model' En het adagium No cure but control.
"Behandeling in een ambulante forensische
setting is allereerst gericht op het voorkomen van recidive en dus op
onmiddellijke verandering van het delictgedrag" (Deneer 2004, p. 174 en
elders).
"Daderhulp is geen
therapie aan forensische patiënten, maar forensische therapie aan mensen die
onverantwoordelijk seksueel gedrag hebben gesteld dat schade heeft
berokkend."
En
"Daderhulp is mandaatgebonden therapie en het mandaat is het voorkomen van
recidive."
(Walravens e.a. 2006, pp 120 & 124)
Men wil de cliënt die men
ziet, en die zich, althans volgens de literatuur en zoals men hem ziet, presenteert als een zich
automatisch gedragend wezen, veranderen in een handelend wezen dat zich ook
verantwoordelijk weet voor de zelfgekozen handelwijzen en dus daden, dat
bovendien de verkeerde daden weet te vermijden en de goede weet te
stellen. Een mooi doel, natuurlijk. We gaan kijken hoe daaraan gewerkt
wordt.
(3) De werkwijze
Een werkwijze bestaat uit een arsenaal of repertoire
van mogelijke manieren van doen en laten, waaruit men al handelend kan kiezen,
dus ook uit een keuzeadvies.
Opvallend
is dat men alle cliënten met vrijwel dezelfde methodiek behandelt. Deze
methodiek, oorspronkelijk afkomstig uit de verslavingszorg, wordt gebruikt bij
bijvoorbeeld geweldplegers, exhibitionisten, verkrachters, aanranders en bij pedoseksuelen, ook
bij hen die bezweren dat het in hun geval om geheel vrijwillige contacten ging
en tegenwoordig ook bij cliënten die geen kind hebben aangeraakt, maar alleen
illegale platen hebben gedownload. Geen daders? Jawel: 'downloaden is
mede-misbruiken, dus misbruiken en leidt bovendien [automatisch] tot
misbruikgedrag'. Dus potentiële daders, dus eigenlijk toch wel daders. In elk
geval, zo worden ze gezien en benaderd.
Dit is anders dan wat Roelofs (1997)
zegt. Hij onderscheidt duidelijk verschillende
typen cliënten met te onderscheiden methoden:
"Standaardprogramma's voor
alle parafilieën zijn er niet, er zal dus maatwerk geleverd moeten
worden."
Alsook:
"Een algemene integratieve theorie om alle seksuele delinquentie mee te
verklaren is vanwege de heterogeniteit van de populatie een illusie."
En:
"Categorale behandeling is door de heterogeniteit van de seksuele
delinquenten verspilling van geld."
Wat we
hier bespreken is wel standaard. Bij de daderbehandeling treffen we het volgende arsenaal
van werkwijzen aan.
De behandelaar formuleert voorwaarden om aan de
behandeling deel te kunnen nemen. Wie aan de behandeling moet deelnemen (op last
van de rechter of reclassering) of deel wil nemen (om de rechter gunstig te
stemmen), staat hier voor een lastige keuze. De voorwaarden kunnen namelijk diep
ingrijpen in het leven van de cliënt. Men moet afzien van elk contact met welk
kind dan ook, de voetbalclub opzeggen en niet meer omgaan met
gevoelsgenoten. Zelfs dit woord is verboden. Men zegge slechts
"pedoseksuelen".
Behandelaar: "Meneer, u kunt deelnemen, maar
wij stellen de voorwaarde dat uw pleegkind bij u weg gaat."
Cliënt: "Wat? U bent zijn voogd of ouder niet! Daar heeft u niets over
te zeggen! U bent geen kinderrechter!"
Behandelaar: "Meneer, wij stellen altijd deze voorwaarde. Bij incestgevallen
halen wij altijd de dader weg uit het gezin. Onze stelregel is: geen potentiële
dader en potentieel slachtoffer onder één dak."
Cliënt: "Maar er is al die jaren nooit iets seksueels gebeurd en dat zal
ook niet gebeuren. Ik ben helemaal geen incestpleger!"
Behandelaar: "Onze expertise zegt ons dat dit altijd nog kan
gebeuren en dit is ons beleid: preventie gaat voor alles."
2. Afstand bewaren in een hiërarchische verhouding
De verhouding tussen behandelaar en cliënt is niet helpend, dienstbaar en
gelijkberechtigd, maar hiërarchisch, afstand behoudend en gebaseerd op
(uitvergroting dan wel benadrukking van) de verschillen. Men schuwt iedere vorm
van non-directieve therapie en is zonder meer en zonder aarzelen voortdurend en
uitsluitend directief.
Men zegt dat dit nodig is in het forensische werkveld. Men creëert bewust een "creatieve onbehagelijkheid"
(´t
Hoof 2000) omdat men anders niet verandert. Men weet dat de cliënten
zich onbehagelijk voelen en houdt dit zo, bevordert het eerder. Men
confronteert. Men schept en behoudt een "onoverbrugbare afstand"
en wil die ook niet overbruggen. (Deneer 2004, p. 22) Men stelt dat
"vijandigheid (...) inherent is aan de therapiesituatie" (Idem).
De staf heeft altijd
gelijk. Wat deze zegt mag niet ter discussie staan. Vragen aan stafleden naar
hun persoon of opleiding zijn verboden; omgekeerd mag de staf alles vragen en zeer persoonlijke
antwoorden verwachten.
Een van de meest gehoorde klachten van de cliënten is dat 'je daar als
kleuters behandeld wordt'.
"De manier waarop we daar behandeld worden, dat is een complete aanval
op je verstand, je waardigheid en je zelfrespect als mens. Ze praten tegen ons
alsof we baby's zijn. Ze behandelen ons als mensen die niets weten, die
onwaarachtig zijn en die niet kunnen weten wat goed is voor onszelf en voor
anderen."
Er wordt niet of slechts aanvullend individueel gewerkt, maar vooreerst in groepen,
vaak samengesteld naar het type
delict - niet naar type mens of problematiek. De groep heeft twee
stafleden-begeleiders.
Men werkt in groepen omdat de
cliënten dan steun bij elkaar kunnen vinden en elkaar vermoedelijk wel kunnen
begrijpen. Ze kunnen model staan voor elkaar en elkaar aanspreken. Men zegt dat
dit type cliënten in een individuele begeleiding al snel gaan manipuleren en
liegen. In een groep zal men dit van elkaar snel herkennen en elkaar hierop aan
kunnen spreken.
Een consequentie is dat de meest intieme zaken in groepsverband
besproken moeten worden. Er wordt gesteld dat niets buiten de groep bekend mag
worden. Ook wordt verboden buiten de zittingen met elkaar om te gaan. Zo wil men
voorkomen dat er buiten de zittingen "pedofilievriendelijk" (Deneer
2004, p. 98) met elkaar gesproken
wordt. Dat mag natuurlijk niet gebeuren.
De cliënten zijn daardoor zeer aarzelend om
mij iets te vertellen, al vertelt
men mij wel dat men zich van het laatste verbod eenvoudigweg niets aantrekt. Het
gesprek verandert zodra er een staflid in de buurt komt.
Het werkboek bevat een aantal vragenlijsten en schema's die in de loop van de
tijd, goeddeels thuis, ingevuld worden en dan in de groep worden besproken.
a. Het delictscenario
Hierin wordt het delict en wat daar aan vooraf ging minutieus,
tot op de minuut, vastgelegd. Het
doel hiervan is te laten zien dat er wel degelijk keuzemomenten waren en ook
keuzen zijn gemaakt, dus dat men niet (meer) kan zeggen dat het delict de dader
overkomen is: er is voor gekozen, men is er verantwoordelijk voor en wordt
geacht die verantwoordelijkheid ook te erkennen.
Hier wordt de cliënt dus niet
als zich gedragend, op prikkels reagerend wezen aangesproken, maar als handelend
wezen dat kan kiezen en verantwoordelijk is. Het verwarrende is dat men de cliënt
normaliter juist wel als gedragsautomaat ziet en benadert, maar nu dus ineens
niet. Dit is natuurlijk prima, maar waarom dan die andere benadering als
hoofdtoon van de behandeling neergezet?
b. De delictketen
Deze is algemener van karakter dan het delictscenario. Hier wordt onder
woorden gebracht wat er zoal vooraf zou kunnen gaan aan een mogelijke herhaling
van het delict. Men kijkt naar situaties, stemmingen, gedachten, fantasieën,
naar 'ontremmers' (bijvoorbeeld alcohol of andere drugs, maar ook masturbatiefantasieën), die gelijkenis
vertonen met het delictscenario zoals dat gelopen is, en die aanleiding tot
herhaling zouden kunnen zijn.
Men onderscheidt de veroorzakende factoren in statische, die je niet
kunt veranderen, zoals het verleden, en dynamische, die je wel kunt
veranderen, zoals het denken en voelen, het doen en laten. Factoren veroorzaken
gedrag, anders zou men het niet zo noemen; men zou bijvoorbeeld van motieven
of redenen spreken. Hier is de cliënt weer het zich gedragende wezen,
dat last heeft van mechanismen die oorzakelijk tot delictgedrag
leiden.
(Deneer 2004, p. 150.
Men wil "het oude ik" vervangen door "het nieuwe ik" (idem
p. 156).
Craissati 1998, p. 38
Hanson & Harris 1998)
Andermaal wordt men enerzijds aangesproken als handelend wezen dat kan
kiezen om bewust van deze keten af te wijken en zo herhaling te voorkomen.
Anderzijds ligt aan de delictketen de veronderstelling ten grondslag dat deze,
indien niet bewust doorbroken, vrijwel automatisch tot een delict leidt.
Deze redenering is dubieus: de verkeersovertreding vond plaats na de borrel,
maar niet iedere borrel leidt tot een verkeersovertreding. Wat vooraf gaat,
hoeft nog geen oorzaak te zijn, laat staan binnen een mechanisme. Het is een kans-redenering en daarbij mag men
enige samenhang niet direct als causaal-noodzakelijk zien. Men koppelt de
afhankelijke variabele (verkeersovertreding, delict) lineair-direct aan de
onafhankelijke (de borrel, de fantasie). Men selecteert op de afhankelijke variabele (de
gevallen waarin het mis gaat) en neemt de gevallen waarin het niet mis gaat niet
in de redenering op. Niet iedereen die bijles geeft, misbruikt ook kinderen.
Toch wordt hier gesteld dat het geven van bijles dan wel voetbaltraining of
pleegzorg een
groot gevaar vormt en dus vermeden moet worden: geen contact met
kinderen. Aan incestvaders wordt dit overigens even vaak weer wel toegestaan of
zelfs verplicht.
Behandelaar: "U
zult dus elk contact met kinderen moeten stoppen."
Cliënt: "Waarom dan?"
Behandelaar: "Vanwege uw delict."
Client: "Maar ik heb geen kind aangeraakt! Alleen gefotografeerd!"
Behandelaar: "U blijft wel een potentiële dader."
Cliënt: "En hij dan [wijzend op een incestvader]? Wat hij gedaan heeft
vind ik veel erger! Is dat dan geen delict?"
Behandelaar: "Ja, maar hij is een vader, dat contact is natuurlijk. Uw
contacten zijn dat niet en dienen dus vermeden te worden."
Cliënt: "Ik vind dit discriminatie! Een schending van de wet ... de Grondwet!
Ik ga aangifte doen!"
Behandelaar: deze zwijgt en richt de aandacht op een ander.
c. Het seksuele script
Hier wordt de seksualiteit in kaart gebracht zoals die was, is, en zou moeten
worden.
|
Op wie valt men? |
|
Wat fantaseert men? |
|
Hoe vaak masturbeert men? |
|
Gebruikt
men seks om problemen te ontwijken of 'op te lossen'? |
|
Hoe (on)veilig voelt men
zich bij het aangaan van contacten, bij het zich hechten aan iemand? |
Men spreekt van een 'veilige hechtingsstijl' en een 'onveilige
hechtingsstijl'. De formulering is niet geheel correct, want men bedoelt: een
hechtingsstijl op grond van vroegere hechtingservaringen die veilig (continu,
stabiel, betrouwbaar) dan wel onveilig (discontinu, broos) waren. De stijl
zelf is dus niet veilig of onveilig; het gevoel waarmee men al dan niet zich hecht is
veilig of onveilig.
(Ten Hag 2004, Ten Hag & Van Horn 2004 en de literatuur daarbij gegeven)
De onderliggende gedachte is dat er gezonde en ongezonde scripts bestaan. Men
verwacht de ongezonde aanwezig bij de cliënten. Uiteraard streeft men dan naar
gezonde scripts. Over de scripts van de staf wordt niet gesproken; deze worden
verondersteld gezond te zijn en niet ter discussie te staan.
d. De trechter
Bij een trechter komen de uiteinden langzaam steeds dichter bij elkaar. Net
zoals bij een glijbaan kan men op een gegeven moment niet meer terug. Het gaat
hier om contacten met kinderen. Bovenaan in de trechter werkt men bijvoorbeeld
op een school; dieper in de trechter gaat men bijles geven, gaat men een
vertrouwensrelatie aan, ontstaat een specifieke band. Onder in de trechter komt
men bij elkaar met seksueel contact. (Deneer 2004, p. 108)
Hier wordt het glijden in de trechter gezien als een min of meer automatisch
verlopend proces. Daarom wordt gezegd ook de situaties bovenin de trechter te
vermijden, ofwel niet op een school te gaan werken, geen bijles te geven en
helemaal geen
persoonlijke relaties met kinderen aan te gaan, dus eigenlijk helemaal
geen contacten meer, want die zouden wel eens persoonlijk kunnen worden en dan
treedt de delictketen [automatisch] weer in werking.
De literatuur vermeldt dan doorgaans een casus waarin dit inderdaad
zo liep. Men vergeet dat er duizenden gevallen zijn waarin dit niet gebeurt. Het
is geen wetmatigheid, geen mechanisme: een mens is geen machine.
In de loop van de behandeling worden er tal van persoonlijke opdrachten
gegeven. Men moet
|
gaan 'ontseksen', |
|
minder masturberen, |
|
bepaalde fantasieën
resoluut stopzetten, |
|
'prikkels' vermijden
(d.w.z.: niet naar kinderen kijken,
ook niet op foto's of plaatjes, geen enkel contact met ze aangaan); |
|
men moet 'ontremmers' vermijden en afschaffen, dus
 |
geen kinderfoto's aan de muur, |
|
geen OK
Magazine in huis, |
| geen boeken van Brongersma, Bernard of Sandfort (of
artikelen van Gieles), |
|
geen contact met gevoelsgenoten, |
|
geen alcohol gebruiken, |
| geen gesurf op het internet, en
men moet |
|
contacten met bepaalde mensen en groepen
afbouwen: |
|
|
Het sociale
netwerk moet grondig veranderd worden. |
"De leiding kan eisen wat zij maar wil. Zij kan zeggen
met wie of waar iemand
wel of niet mag werken en wonen en wat hij overdag moet doen. Men kan ook
bepalen wie je partner wel of niet mag zijn. Ik heb meegemaakt dat de leiding
een koppel uit elkaar haalde omdat de vrouw 'ontremmend' bezig was - omdat ze
niet geloofde dat de man gedaan had waar hij van beschuldigd was."
Een methode van 'ontseksen' is de STOP
methode toepassen. Deze houdt in dat
men bij welke seksuele gedachte of aandrang dan ook, onmiddellijk aan andere
dingen moet gaan denken, bij voorkeur onaangename dingen - bijvoorbeeld de lucht
van chloor of amoniak, waarvan men dan een flesje altijd bij de hand heeft.
Narratieve dwang houdt in dat men verhinderd wordt het ene, het eigen
verhaal te vertellen en dat men gedwongen wordt het eigen verhaal te
herschrijven zoals een ander dat wil horen. Dit is vreemd omdat juist het
eigen verhaal helpt om identiteit, handelingsvermogen en eigen
verantwoordelijkheid te ontwikkelen, hetgeen men dus juist wil bereiken.
Het eigen verhaal van de cliënt wordt in de daderbehandeling
echter gezien als
uiting van een cognitieve stoornis, zoals we al zagen in de diagnostiek (Gieles
2006).
De behandelaars willen dit verhaal niet horen, zij corrigeren het
voortdurend, met alle inzet van hun macht, tot op het dogmatische of fanatieke -
dus irrationele, vermoedelijk ook ideologische - af.
Deze opdracht is paradoxaal - en lijkt niet erg op de bekende therapeutische
paradox. De cliënt wordt vrijwel gedwongen alles te vertellen en niets achter
te houden. De staf zelf vertelt niets van zichzelf; er mag ook niet naar
gevraagd worden, dat wil men niet horen. Ook wil de staf dus bepaalde ideeën
van de cliënten niet horen. De cliënt moet wil het eigen verhaal
vertellen, maar gelijktijdig mag hij het niet vertellen, want de
behandelaar wil dit niet horen: het moet herschreven worden.
"Alles vertellen aan de ander en alles van hem of haar willen weten -
dat is een soort inquisitie, een vorm van mentale dictatuur." ('t
Hooft 2005)
Men is erg alert op denkfouten.
Dit is de vertaling van thinking errors, maar beide termen zijn niet
geheel correct gekozen; het gaat hier niet om fouten in het (logisch) denken,
maar om het hebben van de verkeerde gedachten,
ofwel wrong thoughts, dat wil zeggen gedachten die de behandelaars fout vinden
- en zoals u al weet: de staf heeft altijd gelijk, zij maken nooit denkfouten.
"De aandacht blijft voortdurend gericht op het aanwijzen en
ondergraven van denkfouten."
(Deneer 2004, p. 160)
De belangrijkste zijn
|
dat men ontkent op seks uit te zijn (geweest), |
|
dat men niet zelf verantwoordelijk is en |
|
dat er geen of minimale schade is aangericht.
(Deneer 2004) |
"De therapeut vraagt welke afwijkende gedachten wij de afgelopen week
gehad hebben."
(Bergner
2005)
[Behandelaar:] "Begrijp jij hoe een slachtoffer zich voelen kan?"
[Client:] "Nee. Kan ik het helpen?"
De groep in koor: "Dèèèèènkfout!"
(Oostveen 1998)
Men traint ook de groep om elkaars denkfouten te signaleren en te
corrigeren. Handig, zo'n groep die het werk doet. Maar de staf heeft altijd gelijk en
heeft altijd het laatste woord.
"Wat er ook besproken wordt, zij hebben altijd het laatste woord, over
wat dan ook. Het zal gaan zoals zij willen, tot op het dogmatische af. [...]
Alles wat niet past in hun visie noemen zij 'desinformatie' "
Cliënt: "Maar ik houd van kinderen!"
Behandelaar: "U kunt niet van kinderen houden als u ook op ze
valt."
De staf heeft altijd gelijk. Er zal en moet over het delict
gesproken worden - ook als er geen delict is gepleegd.
"Ze proberen daar gewoon je geheugen te vervalsen. Hoe vaak ik niet
geprobeerd heb te vertellen dat hetgeen er nu echt gebeurd is, niet
hetgeen is dat zij zo graag wilden wat er gebeurd zou zijn... Ze blijven maar
zeggen dat ik fout bezig was, ongeacht waarover het gaat, en blijven maar
zeggen dat ik me te weinig inleef in mijn 'slachtoffertjes' ...
Hoe kan ik mij
inleven in een situatie als de situatie die zij alsmaar aanhalen nooit gebeurd
is?"
Craissati (1998, o.a. p. 117) beschrijft een cliënt
die als kind vaak kwam bij een groep die in het boek a child
pornography ring wordt genoemd. Als kind heeft hij dit nooit als
misbruik gezien. In tegendeel, hij ontving er, zegt hij, veel liefde, kameraadschap en
zorg die hij thuis niet ontving. Craissati beschrijft nu als een voorbeeld van
succes van de behandeling dat deze cliënt gaandeweg pas, maar uiteindelijk dan
toch, zijn beleving van liefde los laat en vervangt door de beleving misbruikt
te zijn. Het eigen verhaal is herschreven. Behandeling geslaagd.
Kennelijk werd de positieve beleving als verhaal
van de man zelf niet geaccepteerd. En ja, na een jaartje narratieve dwang
vertelt de man het verhaal dat de staf wil horen, een negatieve beleving, waarna
de staf blij is met het succes van de behandeling.
Ehrenreich (2004) beschrijft een man die negentien jaar lang in gesloten
behandeling is vastgehouden. Omdat hij zijn delict ontkende en dus weigerde
erover te spreken, werkte hij niet mee aan de behandeling, dus werd zijn verblijf eindeloos weer verlengd.
Op een gegeven
moment gooide hij het roer om: hij ging 'het delict' bekennen, erover spreken,
precies doen wat de behandelaars zeiden en zeggen dat hij zo veel aan hun
behandeling had. Dit was de enige manier om vrij te komen. De man kwam vrij.
Toen bleek dat zijn aangevers alles hadden gelogen en verzonnen, onder de
zware druk van de rechercheurs: er had nooit een delict plaats gevonden.
Een andere cliënt, uit een land en een kliniek, vele duizenden kilometers
verwijderd van de hiervoor geciteerde, vertelt, vertaald, net zoiets:
"Ze hebben het maar over 'mijn slachtoffertje'. Ik moet daar dan een
brief naar schrijven die dan niet op de post wordt gedaan. Dan vraag ik: 'Welk
slachtoffertje? Er is er geen!'
Ze kennen het hele dossier niet. Ze gaan er
zonder meer van uit dat er 'slachtoffertjes' [meervoud] zijn. Ze lezen
het hele dossier niet, ze scheren iedereen maar over één kam.
Dat dossier zou dan later nog wel eens gelezen en besproken worden, maar nu
moest ik dan maar uitgaan van 'mijn toekomstig slachtoffertje'.
Ik zei: 'Dat is er
niet!'
Maar de therapeut moest toch een slachtoffertje hebben en hij zei toen: 'Ik
bedoel het slachtoffertje dat u zich fantaseert - en u hebt ons gezegd wel
eens te fantaseren.' "
De cliënt zat in de valkuil. Hij moest nu wel, wilde hij ooit vrij
komen.
Deze passages illustreren niet alleen de narratieve dwang, cruciaal in de
methodiek, maar ook enkele andere kwesties.
Ten eerste
de gedragsmatige visie op 'de mens als machine'
Men gaat er
van uit dat fantasieën welhaast automatisch tot (strafbaar) gedrag zullen
leiden (het kan een vijftien jaar duren, maar het komt eens - dit in
tegenstelling tot de geldende recidivecijfers), en dat dit (wederom in tegenstelling
tot de, voor elke vorm van behandeling overigens gunstige, recidivecijfers)
voor elke cliënt geldt, los van welk dossier, welke feiten dan ook.
Kennelijk heerst hier een sterk irrationeel geloof of overtuiging (belief)
in mechanisch aandoende gedragsketens, los
van welke feiten in welk dossier dan ook - en al helemaal los van wat de cliënt
over zijn eigen handelen zegt. Zijn verhaal telt niet, kan niet waar zijn
want mag niet waar zijn. Hij manipuleert immers slechts. De staf
doet dit niet, nooit, uiteraard.
Wat we hier zien is dat element (1) van de handelingscyclus, de visie, de interpretatie
van de situatie, alle verdere elementen overheerst - in dit geval:
beperkt. De interpretatie van de feiten wordt hoe dan ook
gehandhaafd, feiten of niet. Zijn er geen feiten vermeld in het
dossier?
'Geen probleem: we veronderstellen ze - cliënten liegen immers standaard,
zo zijn ze nu eenmaal, bepaaldelijk wel anders dan wij, - en anders zullen
de feiten (delicten) er nog wel zeker aankomen. Fantasieën creëren immers altijd
delicten, menen wij, en wij hebben ook wel tien tot vijftien jaar geduld
om op ons gelijk te wachten [zie de recidivecijfers], want gelijk hebben
wij, altijd, dit is vanzelfsprekend. Ons verhaal telt, hun verhaal mag er
niet zijn.'
Een en ander heeft het vreemde gevolg dat men mensen die men op wil voeden tot handelende
personen - en voor een verantwoordelijk handelende persoon is het eigen
verhaal over het eigen handelen van cruciaal belang - toch blijft behandelen als gedragsautomaten, welke
behandeling misschien wel het gedrag verandert, maar niet de persoon. Als die
gedragsverandering al waar is, want vooreerst leert men liegen en doen-alsof.
Ten tweede zegt het laatste citaat ons
dat 'de therapeut [hoe dan ook, FG] een
slachtoffertje moest hebben' - en dus een dader, anders valt er niets te
behandelen.
Ik denk dat de cliënt hier geen denkfout maakt, maar correct blijft
denken, ondanks de aanval op zijn verstand, integriteit, en zo meer - zie
andere citaten.
Ik denk dat de staf hier een denkfout maakt:
De behandelaar kan niets zonder 'een slachtoffertje'. Er moet een slachtoffertje
zijn. In het onderhavige
voorbeeld: zo niet in het verleden, dan toch wel in de toekomst. Immers: fantasieën leiden vrijwel automatisch
tot (strafbaar) gedrag.
Hiermee keer ik weer terug op het 'ten eerste': de gedragsmatige visie: de
mens als machine - 'Nee, niet wij, de behandelaars, uiteraard niet, wel onze
'daders', waarop wij dus zuinig zijn. Oh... waren ze er niet volgens het
dossier? Nou, dan zullen ze er heus wel komen.
Ten derde komt het vermoeden op dat we hier meer met ideologie
dan met klinische methodiek te maken hebben
Ik herhaal:
Cliënt: "Maar ik houd van kinderen!"
Behandelaar: "U kunt niet van kinderen houden als u ook op ze
valt."
Zo'n reactie is typerend, aldus mijn zegslieden:
wat een botheid spreekt er uit. Waarom niet doorgevraagd wat de spreker
dan met 'houden van' bedoelt? Wat hij hierbij voelt en denkt? Wat er daarbij in
hem opkomt? Hoe hij hiermee om denkt te gaan?
Er zijn zoveel vormen van liefde: eros, agapè,
philia. Zelfs de paus maakt dit onderscheid en spreekt er met nuance over.
De cliënt van dit citaat had zijn houden van nu juist als platonisch
willen uitleggen, maar na de botte reactie van de 'therapeut' deed hij er verder
het zwijgen toe. Spreken had geen zin: niks platonisch, helemaal geen omgang met
en denken aan kinderen meer, dat is 'de therapie' immers. Dit oogt mij niet
methodisch, laat staan therapeutisch, ook niet hulpverlenend, maar ideologisch.
| Hoe zou dat bij vrouwen gaan, dan, of
mannen? Als je daar nu eens op valt, kun je dan ook niet van ze
houden? Het lijkt haast of de 'therapeut' hier ook van zichzelf
vervreemd raakt. |
|
Of zijn kinderen zulke wezenlijk andere
wezens? |
|
Of mensen met pedofiele gevoelens zo wezenlijk anders? |
|
Of spreekt
hier slechts de moralist, die eigenlijk slechts bedoelt te zeggen wat er niet mag? |
|
Wil men roomser zijn dan de paus - |
|
of is men gewoon bot of verblind door de
eigen ideologie? |
Het vereenzelvigen van liefde en seks, waar de 'therapeut' misschien op
doelde, is zo ongeveer de standaardfout in
onze samenleving; niet alleen veel jongeren doen dit, ook vele - ik denk
zelfs: zeer vele - volwassenen.
Zie Hamaker 2005.
Keren we na dit intermezzo terug naar nummer zes van element (3), de
werkwijze, namelijk naar het cruciale punt:
Wat hebben de cliënten, voor zover mij meegedeeld, daarover
te zeggen?
"Respect voor iemands overtuigingen is een van de belangrijkste
Rechten van de Mens, maar het is het minst gerespecteerd in dit soort
behandeling. Het blijkt uit heel veel uitlatingen van de therapeuten, subtiel
of letterlijk: 'Dit zijn onjuiste gedachten of ideeën', of 'afwijkende gedachten of
ideeën', zo zeggen zij bij voortduring en in eindeloze herhaling."
Dit is dus de cognitieve herstructurering
uit de literatuur.
"Ze zeggen dat wij alleen maar 'onze' kant van de zaak willen zien,
maar juist zij doen dit in hoge mate."
"Zolang ik daar spreek van 'mijn vriendje' kom ik de kliniek niet uit;
ik mag alleen zeggen 'mijn slachtoffertje'. Doe ik dit niet, dan werk in niet
mee aan de behandeling."
"Ik zei dat ik van kinderen houd, maar ze zeggen daar dat dit niet
kan
en dat ik een denkfout maak. Iemand die op kinderen valt, kan niet van ze
houden, zo vinden ze daar, en dat staat niet ter discussie."
"Ik had ingevuld dat ik kinderen 'net mooie engeltjes' vind. Ze zeggen
dat dit niet waar is, dat dit een denkfout is en dat ik kinderen romantiseer.
En dat mag niet.
Het ging zo verder:
Therapeut: "U kunt toch geen delict plegen met engelen, neem ik
aan?"
Cliënt: "Ik wil helemaal geen delict plegen!"
Therapeut: "Dat wilt u wel! Daarom bent u hier!"
"Ik bracht in dat seksueel contact niet altijd schadelijk hoeft te
zijn en dat in onderzoek ook bewezen is. Men wilde er niet van horen en zei
men dat ik bezig was mijn delict te bagatelliseren, iets wat beslist niet mag
daar. Door er toch over te willen discussiëren, verstoorde ik het
behandelingsproces, zei men, en dit zou tot het beëindigen van de behandeling
leiden."
"In het begin van de sessie moeten we vertellen of we contact met
minderjarigen hebben gehad of met de politie. We moeten ook elke verandering
vertellen die van belang zou kunnen zijn.
Sommige leden van de groep, die
nogal eenzaam zijn, proberen inderdaad iets te vertellen. Maar zij hebben niet
door dat deze groep er niet is voor ons welzijn.
Iets als gedachten aan suïcide,
het heeft geen zin dit in te brengen. Nooit heb ik ook maar enige poging
meegemaakt om ons te begrijpen.
Toen ik eens kritische opmerkingen maakte over
hoe de maatschappij met pedofielen omgaat, wenkte de leider mij terzijde en
zei mij niet zo negatief te zijn in de groep. Dat is een slecht voorbeeld voor
de anderen."
"Zelfs degenen die nauwelijks kunnen lezen, hebben snel
door wat de goede antwoorden zijn [op de vele vragenlijsten]. Zij hebben ook door dat
we de goede woorden moeten gebruiken zoals 'misbruik' en 'mijn slachtoffer'.
[*]
[* Dit
ondergraaft wel enigszins de mooie resultaten die het SOT
Report vermeldt, voornamelijk op grond van vragenlijsten.]
Iemand die niet zo spreekt en die maar suggereert dat 'het slachtoffer' maar
al te graag wilde, wordt ter verantwoording geroepen.
De onderliggende gedachte is dat de misbruiker een flink manipulerend en
egocentrisch persoon is, niet in staat tot empathie en behept met een hele
serie 'denkfouten'.
Niet moeilijk: alles wat anders is dan wat de leiding
denkt, dat is een denkfout. Ze nemen aan dat alle delinquenten ook psychopaten
zijn. De leiding is hier duidelijk in: men zegt dat men ons minder psychopathisch
wil maken."
"Als je iets anders zegt dan zij, zeggen ze dat je de feiten zit te
ontkennen of te bagatelliseren."
Niet alleen in het denken wordt
ingebroken, ook in het fantaseren. Men constateert dat aan een delict vaak fantasieën
vooraf zijn gegaan. In dit model ziet men dit als een oorzakelijk en dus
mechanisch-automatisch
verband: de fantasie veroorzaakte het delict. Dus kan dit weer gebeuren;
men ziet bepaalde fantasieën als een voorspeller van recidive. Aangezien met
recidive wil voorkomen, gaat men bepaalde fantasieën bestrijden en probeert men
deze te 'normaliseren'. Het gevolg is dat er steeds gevraagd wordt of er nog
gemasturbeerd is en wat daarbij dan wel gefantaseerd werd. Vervolgens wordt over
de fantasie geoordeeld: fout - en wordt dus aangedrongen op remming ervan.
8. Andere vormen van dwang en controle
Een alsmaar herhaalde dreiging is om met de behandeling te stoppen omdat men
er niet voldoende aan meewerkt. Voor de cliënt kan dit ingrijpende gevolgen
hebben omdat men zich dan niet aan de voorwaarden van de reclassering of de
rechtbank houdt. Dit moet aan de Officier van Justitie gemeld worden en deze zal
voor de rechtbank eisen dat het voorwaardelijk deel van de straf alsnog
uitgezeten moet worden of dan men in een gesloten kliniek geplaatst moet worden.
Het is dus meewerken of zitten. Een zwaar drukmiddel, dat dan ook volop gebruikt
wordt - over machtsongelijkheid en dwang gesproken.
"Bij familiebijeenkomsten mogen er alleen volwassenen zijn; zodra er
kinderen bijkomen, moet hij weggaan."
(Bergner
2005)
Roy was met zijn vrouw op het strand. Er kwamen kinderen aan in de verte.
Roy raakt in paniek en vlucht weg van zijn vrouw en het strand. Hij rent zo
hard weg dat hij zich verwondt aan een afrasterring.
(Samengevat uit Bergner
2005)
Roy, de cliënt, en zijn vrouw hadden zijn schoonouders niet verteld van
zijn delict en Roy had dit niet duidelijk genoeg gemeld aan zijn therapeut.
Onmiddellijk werden alle verworven privileges ingetrokken, waaronder het
bezoeken van de schoonouders, en werd Roy in een 'strengere' groep, namelijk
voor 'gevaarlijker' mensen geplaatst.
(Samengevat uit Bergner
2005)
"De voortdurende dreiging met de gevangenis weerhoudt ons ervan
onszelf eerlijk te spreken, door die enorme angst dus, die allerlei onjuiste
beelden van de patiënt oproept, helemaal verwrongen beelden zelfs, omdat we
niet vrijuit kunnen spreken, en dat al die tijd lang. [...] Dus als je niet
spreekt zoals zij, dan kunnen de gevolgen desastreus zijn."
"In het begin moet je een contract tekenen. Doe je dat niet, dan kun
je terug naar de gevangenis. Daarna zeggen ze dat we hier vrijwillig zijn.
Enkele heikele punten van dat contract zijn:
|
dat we geen contact mogen hebben met niet-behandelde seksuele
delinquenten, |
|
dat we niet met journalisten over de groep mogen praten, |
|
dat we elk contact met iemand onder de achttien jaar moeten
vermijden, |
|
dat we instemmen met een [mechanisch] onderzoek of we een
'afwijkende-prikkel-stoornis'
hebben, |
|
dat we elk contact met een kind, hoe beperkt ook, moeten melden, |
|
dat we geen porno mogen hebben, |
|
dat we geen enkele afbeelding van kinderen mogen hebben die niet door de
leiding is goedgekeurd, |
|
dat we altijd eerlijk zullen zijn, en |
|
dat we met niemand omgaan die een probleem met drugs of alcohol
heeft." |
Voor elk weekend wordt gevraagd naar de plannen voor het komende weekend.
Laat dit niet een bezoek aan een zwembad of zoiets zijn en al evenmin een bezoek
aan een gevoelsgenoot: zoiets wordt niet getolereerd.
"Ha, Frans, jij bent even mijn tante nu. Ik mag niet naar je toe, dus
heb ik een tante verzonnen. Je lacht je dood hoeveel tantes en oma's daar
worden verzonnen!"
Op maandagochtend wordt dan gevraagd hoe het weekend was, maar ook
|
of men
wellicht gemasturbeerd heeft? |
|
En waaraan dan wel gedacht is? |
|
Een standaardvraag
is "of er nog prikkels waren dit weekend?".
Vertaal: heeft u nog
kinderen gezien? |
|
En hoe is men met de ontremmers omgegaan? |
Het is een
streng verhoor; wie niet open genoeg is, werkt niet mee aan de behandeling - zie
hierboven.
De staf komt op huisbezoek en let daarbij op wat er aan de muur hangt en in
de boekenkast staat.
Een cliënt had na zijn detentie tijdelijk onderdak kunnen vinden bij iemand die
moeder, pleegmoeder en grootmoeder was. Er hingen dus foto's van kinderen,
oud-pleegkinderen en kleinkinderen aan de
muur. Dit vond de staf "te prikkelend" voor de cliënt. Hij moest
daar dus maar snel weg zien te komen...
Therapie? Terug in het isolement dat nu net tot
zijn delict had geleid? Of eerder beperktheid van visie, ideologie?
Ouders van kinderen bij wie een cliënt op bezoek zou kunnen komen wordt
gezegd dat zij dit niet meer toe mogen staan.
Een moeder: "Maar u bent de voogd niet hier! Het zijn mijn kinderen en
ik heb dat te bepalen: ik heb de ouderlijke macht! U bent deskundig, maar geen
kinderrechter!"
De behandelaar: "Mevrouw, die raakt u dan snel kwijt, want als u deze man
nog in uw gezin toelaat, gaan wij dit melden bij de Raad voor de
Kinderbescherming en het Bureau Kindermishandeling. U brengt uw kinderen in
gevaar en dat is strafbaar. De rechter zal u veroordelen en de kinderrechter,
die ik inderdaad niet ben, zal uw kinderen uit huis plaatsen."
Dit laatste is, zeg ik als kenner van het
Nederlandse recht en kinderrecht, niet meer dan pure bluf. Maar weet een
gemiddelde doch emotioneel open (voor haar kinderen) huismoeder dit ook?
Zij raakt geïmponeerd en volkomen van de kaart - goed voor de kinderen hoor. Er
wordt met macht gezwaaid. Er wordt hier gemanipuleerd - door de
behandelaar.
Een andere vorm van dwang en controle is het eindeloos herhalen van
opdrachten en verboden. Vanuit een ambulante setting heeft de behandelaar
natuurlijk niet 24 uur per etmaal zijn cliënt onder controle. Men beseft dit en
kiest voor het eindeloos herhalen van de gegeven opdrachten en verboden.
In de literatuur en het spraakgebruik spreekt men van
"psychotherapie" en van "de therapeuten". De hierboven
beschreven visie, grondhouding, doelen en werkwijzen zijn echter vrijwel het tegendeel van wat
redelijkerwijs 'therapie' genoemd mag worden. In de
werkwijze zien we ook geen enkele belangstelling voor de psyche van de cliënten:
alleen voor het gedrag. Noem het 'gedragsaanpassing middels machtsgebruik', want dat is
het - precies hetgeen men de cliënten verwijt.
9. Soms - steeds vaker - lustremmende medicijnen
In voorkomende gevallen worden lustremmers of antidepressiva
voorgeschreven. Deze laatste hebben een lust- en obsessieremmende
bijwerking. Soms wordt dit vooraf. dus zonder de patiënt gezien te hebben, als
voorwaarde gesteld. Meestal is de inname echter vrijwillig en er zijn er die
zeggen hier ook baat bij te hebben. (Schouten e.a. & Gerrits 2002)
10. In Amerika standaard: mechanische detectors
De leugendetector
Deze is notoir onbetrouwbaar - maar wordt in
Nederland al uitgeprobeerd.
De plethysmograaf
Hiermee wordt seksuele prikkeling gemeten die
door platen wordt opgewekt.
We gaan nu bezien hoe het handelingsverhaal afloopt.
(4) Het waarnemen en interpreteren van de afloop
Met het beschrijven van de mogelijke werkwijzen is het verhaal over het
handelen nog niet afgelopen en is de methodiek dus ook nog niet beschreven. Er
komen nog vier elementen van het handelen achteraan.
Nadat men iets op een bepaalde wijze gedaan heeft om bepaalde doelen te
bereiken, neemt men de afloop waar: is er iets veranderd? Is er iets verbeterd?
Waar let men dan op, bij dat waarnemen van de afloop en hoe interpreteert men
dit? De antwoorden hierop zullen het toekomstige handelen sturen: 'Oh! Die
aardappels zijn helemaal pap geworden! Volgende keer korter koken met minder
water dus'.
De daderbehandelaars willen vooral recidive voorkomen, dus dat is waar men
vooral op let. Er mag gezegd worden dat de recidivecijfers van uitbehandelde
mensen laag zijn en dat de daderbehandeling hier goed scoort, al zijn de
verschillen met andere methoden nu ook weer niet zo groot. Wel groot genoeg,
vond en vindt men, om sinds de jaren '80 af te zien van individuele
psychotherapie als methode en te kiezen voor de hier beschreven methode.
Omdat dit artikel niet over recidive gaat,
wordt naar de cijfers slechts verwezen, op een recent citaat uit Nederland na.
Zie
< http://www.tegenwicht.org/33_politiek/opinie_33.htm#Recidive
>,
< http://www.tegenwicht.org/33_politiek/bronnen_recidive.htm
>,
< http://home.wanadoo.nl/ipce/library_two/han/hanson_98_frame.htm
> en
< http://www.human-being.nl/Bibliotheek/recidive.htm
>,
< http://www.helping-people.info/articles/alexander.htm
>,
< http://www.helping-people.info/articles/kokish.htm
>,
< http://www.helping-people.info/articles/rearrest.htm
>,
< http://www.helping-people.info/articles/robinson_treatment.htm
>,
< http://www.helping-people.info/articles/alaska.htm
> en
< http://www.helping-people.info/articles/programmes_work.htm
>.
Zie ook Rubin 2005.
"Jeugdige groepsverkrachters plegen na poliklinische behandeling niet opnieuw een zedendelict, zo blijkt uit het onderzoek dat hij uitvoerde samen met Catrien
Bijleveld, hoogleraar methoden en technieken van criminologisch onderzoek aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Van de groepsdaders die geen therapie kregen, pleegt 12 procent opnieuw een zedendelict. Bij de solodaders is dat gemiddeld 10 procent. Na therapie recidiveert van de solodaders toch nog 5 procent naar een zedendelict."
(Kamerman
2005)
Een dergelijke waarneming van de afloop kan pas na recidiveonderzoek, dus na
lange tijd en over vrij veel mensen. Op kortere termijn zijn er de herhalingen
van vragenlijsten (masturbeert men nu minder?) en de eindpresentaties van de cliënten
waarin ze hun delictketen weergeven en zeggen hoe zij prikkels en ontremmers nu
vermijden en dat ze anders zijn gaan denken. Stuk voor stuk mooie werkstukken -
maar of ze nu ook waar zijn ...?
Vooralsnog kijkt men op de korte termijn vooral naar de leefwijze van de cliënt.
Hiertoe worden nazorggroepen opgezet. Heeft men werk, woning, inkomen,
dagvulling? Maar vooral: vermijdt men prikkels (lees: kinderen) en ontremmers
(tv, film, boek, alcohol, drugs, gevoelsgenoten, bepaalde contacten)?
Was de werkwijze, element (3), vooral in handen van de behandelaars, bij
element (4), de afloop, gaan ook de cliënten naar de afloop kijken en gaan ook zij
deze interpreteren.
Wat de cliënten die ik sprak globaal genomen zeiden, was dat ze 'geen spat
veranderd zijn'. Het gevolg van de gevolgde werkwijzen is dat men wel gaat doen
alsof: om de behandeling af te kunnen ronden of om vrij te komen, en om van 'het
gezeur af te zijn'. De cliënten zeggen dat ze geleerd hebben toneel te spelen
en ronduit consequent te liegen.
"Als we daar zouden vertellen wat er werkelijk in onze gedachten speelt,
zouden we allemaal enkelbandjes dragen"
(Bergner
2005)
Dit vermoedend, wil een kliniek met leugendetectors gaan werken. Men
bestrijdt dus de leugens die men eerst zelf uitlokt. In de VS en Canada
wordt hier vrijwel standaard al mee gewerkt. Deze detectors zijn notoir
onbetrouwbaar, maar oh wee als men een leugen ontdekt.
"Minimaal een maal per jaar (of vaker als de leiding dit wil) moet je
een leugendetectortest doen. Ook hiervoor moeten we zelf betalen. het kost 300
$ per keer.
In feite is zo'n leugendetector een middel om te intimideren dat wordt
gebruikt bij ondervragingen. En vaak genoeg heeft dat zware juridische
gevolgen."
Vindt er nu ook therapie, dus ingaan op problemen en verbetering
plaats?
In minstens een van de mij bekende gevallen was sprake van een duidelijke
obsessie, in een geval overduidelijk van een forse en zich steeds weer
herhalende depressie. Er is geen enkele aandacht aan besteed in een half jaar
behandelingstijd. Men kwam er net zo obsessief of depressief uit als men er in
ging.
Dit is de afloop van de handelwijze nadat men in de werkwijze geen enkele
aandacht aan de psyche heeft gegeven en alleen heeft gekeken maar het gedrag.
Het was gedragsaanpassing, geen psychotherapie.
(5) De bevinding achteraf
Na het waarnemen en interpreteren van de afloop is de handeling op zich
voltooid, maar nog niet het verhaal over de handeling. Er blijft iets hangen dat
nog verteld moet worden: een beleving achteraf, een gevoel tussen aangenaam of
vervelend, maar ook een gevoel over de mate van juistheid van de handeling, een
ethische naklank. Zo ook een gevoel over de mate van passendheid van de
handeling bij de eigen persoon: 'Ik heb dit nu zo gedaan, maar past dit bij mij?
Hoe authentiek was ik? Was het mijn handeling? Mag ik mij die toe-eigenen
of volgde ik slechts anderen?'
Deze aanvankelijk wat vage gevoelens zijn bekend bij hulpverleners als 'wat
je mee naar huis neemt', iets wat langzaam duidelijk wordt en dat lang kan
blijven hangen. Het moet eens verteld worden, bijvoorbeeld in het team. Lang
opzouten van deze gevoelens kan remmend gaan werken, het uiten ervan kan
verhelderend werken voor het hele team... en voor de methodiek; het kan helpen
methodiek te ontwikkelen. Het is dus voor de beschrijving en ontwikkeling van methodiek een belangrijk
element.
We kunnen dit element hier echter niet invullen voor de behandelaars: niemand
die er over sprak of schreef. Is men tevreden? Voelt men onvrede of aarzeling?
Voelt men 'zichzelf' of voelt men iets van vervreemding? We weten het
niet. Wat uit interviews en uit de literatuur wel voelbaar is, is dat men
het moeilijk werk vindt, maar ook een zekere
mate van trots en een zelfbevestiging van de eigen deskundigheid.
Des te meer weten we van de cliënten. Mij is daar in elk geval veel over
verteld en geschreven. De bevinding
achteraf was bij de cliënten eenstemmig negatief tot uiterst negatief. In
enkele gevallen zo negatief, dat men er (vooralsnog) niet over kon of wilde
spreken, op een globale typering na. "Te erg voor woorden", zo werd
gezegd; men kon de woorden niet vinden en wilde het gevoel niet weer oproepen.
"Iedereen in de groep ziet er slecht uit. Iedereen is gedeprimeerd.
[...] Vrijwel iedereen vindt de groep deprimerend. Ik ben er zeker van dat
iedereen aan suïcide gedacht heeft. Degenen met wie ik gesproken heb zeggen
daar vaak aan te denken."
"Iemand vertelde dat hij, zodra hij de weg naar die kliniek maar zag,
er de meest afschuwelijke herinneringen naar boven kwamen. Als het maar even
kon, koos hij een andere weg. Maar ook kleine gebeurtenissen overdag roepen
deze beelden en boosheid dwingend op. Het ontmoedigt hem en maakt hem onzeker,
en zo meer. Naar mijn idee noemt men dit 'traumatisering'."
"De gevolgen? Ik heb ze op een lijstje geschreven. Hier heb je het:
depressie, verdriet, huilogen, mijzelf terugtrekken en isoleren, boosheid,
trauma's; ik voel mij minder dan anderen, slecht, onwaardig, gehersenspoeld,
niet gerespecteerd, gediscrimineerd, verpletterd; ik ben bang van mensen en
heb geen zelfvertrouwen, wel stress en onzekerheid, ik durf me niet te uiten,
ik ben mijn zelfvertrouwen kwijt; ik heb het helemaal gehad."
"Alsmaar hoorde ik in mijn hoofd opnieuw
die woorden: 'Seks is fout, liefde is fout'. Ik was vreselijk boos omdat deze
mensen willens en wetens mijn vermogen om te leven en te functioneren hadden
willen vernietigen."
(Leonard 2005)
"Er zijn acht tienerjongens en twee therapeuten, al de anderen zijn
ouders en grootouders. We zijn verbijsterd en terneergeslagen [...]. Uren
tevoren voel ik mij al ziek en een dag of wat daarna ben ik niet in staat
rustig te slapen, te eten of een normaal praatje te houden.
Deze jongens, waaronder mijn zoon van veertien, zijn seksuele delinquenten
[vanwege seksspelletjes met zijn broertje]. [...] Onlangs vroeg ik hem wat hij
nu van alle ellende van het laatste jaar geleerd heeft en hij zei: "Ik
heb geleerd dat seks slecht is. Ik wil er verder niet meer aan
denken."
[...] Ik geloof dat het middel hier erger is dan de kwaal.
[...] Al deze jongens van onze therapiegroep moeten keer op keer hun delict
vertellen. Openlijke bekentenis is, gelooft men, erg goed, noodzakelijk voor
genezing en een teken van verantwoordelijkheid nemen voor het delict.
[...] Hij heeft het maar over 'denkfouten'.
[...] Ik vind [...] dit systeem zo wreed, die therapie zo oppervlakkig, de ideeën
er achter zo dom."
(A mother's story)
Als buitenbegeleider woonde ik de eindpresentatie van een cliënt bij.
Eenmaal buiten, zei de cliënt: "Zo, dat half jaar toneelspelen is nu
eindelijk voorbij. Nu ga ik gewoon weer mijzelf worden, die ik altijd al was
en ook zal blijven."
Aan het eind van de behandeling kreeg een cliënt
het advies om nog een individuele [echte] psychotherapie te gaan volgen. Ook
ik raadde hem dit aan. De cliënt: "Oh nee! Ik heb het helemaal gehad met
therapie! Dit nooit weer!"
In dit geval heeft de gevolgde methodiek het starten van een echt
psychotherapeutisch proces dus effectief belemmerd.
Nu gaat het in dit element van het verhaal
over het handelen niet alleen over het waarnemen van de bevinding achteraf,
maar vooral ook om het interpreteren van die bevinding. Die
interpretatie gaat immers het toekomstig handelen sturen.
Hier gaat de schoen
wringen
De behandelaars weten heus wel dat de
bevinding-achteraf van hun cliënten flink negatief uitpakt. Nu zeggen zij niet:
'Oh, wat vervelend, dan moeten we onze methodiek toch wat bijstellen'. Nee, zij
zeggen dat dit uitstekend is; het is juist de bedoeling dat de cliënten zich
akelig voelen, anders zouden ze (hun gedrag) niet veranderen. Men trekt gaarne
een vergelijking met de tandarts.
(6) Inzichten
Handelen roept ook inzichten op die van nut zijn voor toekomstig handelen: 'Te
vroeg uitzaaien van maïs levert geen beter gewas op'. Deze inzichten nemen
vooral, bij het ontwikkelen van handelen en van methodiek, de vorm aan van
vragen: 'Of heb ik in te droge grond ingezaaid?'
De inzichten van de behandelaars zien we in de literatuur.
"Voor alle groepen daders geldt: genezing heeft een dadertherapie niet
te bieden. Wel proberen we te voorkomen dat ze terugvallen. Pure
gedragstherapie."
(Frenken en vd Zalm 1996)
Het blijkt dat men
wel enige notie heeft van de zo negatieve bevinding achteraf van de cliënten.
Men acht deze echter noodzakelijk en onontkoombaar, pijnlijk maar noodzakelijk en
uiteindelijk heilzaam. Dit zal dan toch nog wel moeten blijken: het
noodzakelijke en het heilzame. We zien misschien gedrag veranderd, maar
als depressie en obsessie nog gewoon voortbestaan, als er innerlijk niets
veranderd is in de psyche, wat is er dan zo heilzaam aan deze methodiek?
Wat men in de
daderbehandeling niet doet, is nieuwe inzichten vermelden. Soms
meldt men nieuwe inzichten, maar steevast binnen hetzelfde model. Het
model als zodanig staat niet ter discussie en roept dus ook geen vragen op. De
literatuur is, althans zo bleek bij een korte verkenning, veel van hetzelfde; er
zit geen ontwikkeling in. Men verfijnt het model, maar ontwikkelt het
model zelf niet meer - het is gewoon zo, en wel: wereldwijd.
Het SOTP Report van
1996 verschilt qua methodiek niet veel van de meer recente literatuur en de
ervaringen van de cliënten met deze methodiek (Zie Gieles
1997).
Opmerkelijk in het SOTP
Report is dat men klip en klaar stelt dat aan de uitvoerders van deze
methodiek geen specifieke eisen worden gesteld qua opleiding en expliciet dat
een universitaire opleiding niet nodig is. Wat nodig is, zo stelt men, dat het
mensen zijn die vasthoudend en consequent deze methodiek uitvoeren.
Voor deze vorm van 'psychotherapie' hoeft men dus geen afgestudeerd psycholoog
te zijn. Men wil kennelijk geen goed opgeleide kritische mensen, nee, men wil
gehoorzame mensen die vasthoudend en consequent deze methodiek
uitvoeren. Dit suggereert niet direct dat deze methodiek voor verbetering
vatbaar zou zijn.
In overeenstemming
hiermee is dat de cliënten de behandelaars niet mogen vragen naar hun
opleiding.
Wie afgestudeerd
psycholoog is zal dit heus wel zeggen. Dit oppert het vermoeden dat de
behandelaars, in de literatuur psychotherapeuten genoemd, geen
psychologen zijn en dus niet eens bevoegd zijn tot psychotherapie.
Is het
handelen dan niet te verbeteren? Dit brengt ons naar het zevende en laatste element van (het verhaal over) het
handelen, dat namelijk gaat over het verbeteren van het handelen.
(7) Inzichten over het verbeteren van de
handelwijze
Dit element sluit de handelingscyclus af en maakt ruimte voor de volgende.
'Weet je wat, ik schaf een boek aan over het zaaien van maïs', zegt de boer,
of 'Morgen bel ik het landbouwschap', dan wel 'Hier ga ik eens met mijn buren
over praten' - en dan kan hij gaan slapen, het verhaal is nu verteld.
De groepsleider die na een zware dienst blijft doorpiekeren, om even bij de
inhoud van mijn proefschrift te blijven, neemt zich voor e.e.a. eens in te
brengen in het team ('Moeten we de regels niet eens veranderen?'), dan wel de
orthopedagoog eens te raadplegen of het hele verhaal van zijn handelen op te
schrijven en in te brengen in de besprekingen over methodiekontwikkeling. Dan
slaapt hij in: zijn handeling en het verhaal erover is voltooid en morgen is er
weer een nieuwe dienst.
Wat zeggen de daderbehandelaars ons over dit punt? Helaas: niets. Ja, men wil
de gekozen handelwijze ofwel methodiek verfijnen, maar slechts binnen het
gekozen model, de gekozen visie en interpretatie en doelen, element (1) en (2),
enzovoorts, maar niet het model zelf im frage stellen.
Ook de cliënten zwijgen hier gaandeweg. Zij zeggen nog wel: 'Laten ze eens
naar ons luisteren!', 'Laten ze ons eens gewoon als mens respecteren!',
of: 'Laten ze eens lezen: Brongersma, Sandfort, Bernard... Gieles!'. En dan valt
het gesprek stil of wordt de brief of het verslag afgesloten.
Waar behandelaars en cliënten zwijgen, mag de onderzoeker gaan spreken. Wat
behandelaars en cliënten ons te zeggen hadden is samengevat in een
handelings-schema van twee kolommen - er mag een derde kolom aan worden
toegevoegd. Ook de onderzoeker heeft een handeling verricht: een methodiek
beschreven. Ook hij heeft een visie, enzovoorts, en een bevinding achteraf annex
inzichten, en misschien wel een inzicht over het verbeteren van inzichten,
een idee over het verbeteren van ideeën, een handelwijze om de
handelwijzen te verbeteren. Dit vergt een nieuwe en laatste hoofdstuk waarin
niet de behandelaar of de cliënt spreekt, maar de onderzoeker.
Het kritisch bespreken van een methodiek kan volgens dezelfde lijnen verlopen
als het beschrijven van een methodiek, ofwel aan de hand van dezelfde zeven
elementen van het handelen. Ik doe dit kort en scherp om de lezer of luisteraar
niet nog meer tijd te vragen - ik formuleer voornamelijk vragen - maar
kom wel uit bij het laatste element: hoe kan het handelen ofwel de methodiek nu
verbeterd worden, aangenomen dat daar 'enige' aanleiding toe is.
(1) Het waarnemen en interpreteren van de situatie
Deze is uitgesproken reductionistisch en eenzijdig.
"Het kritiekloze enthousiasme voor één
enkel model van interventie - tegenwoordig de cognitive-behavioral approach,
maar voorheen waren ook het psychodynamische en het gezin-als-systeem model
veel gebruikt - kan leiden tot veel te optimistische verwachtingen,
regelrechte fouten, therapeutische wanhoop en een inefficiënt gebruik van de
schaarse middelen."
(Craissati 1998, p. 11; in haar hoofdstuk 2 en vanaf p. 72 combineert zij
expliciet het psychoanalytische model met de hier beschreven methode.)
Het delict
overheerst. Is het nu echt zo dat men door het plegen van, pakweg, een ernstig
verkeersdelict met ernstige gevolgen, ineens een heel ander mens is? Kan zoiets niet ook
de behandelaars zelf overkomen? Het gebeurt in enkele seconden - en men is dan
ineens een ander type mens?
De visie is ook vrijwel tegengesteld aan alles wat ooit geschreven is over
'de therapeutische blik' of 'het klinische oog'. Is forensische
psychiatrie, psychologie en orthopedagogiek dan zo wezenlijk anders als de
'gewone'? Moet het juridische kader hier het klinische kader gaan
overheersen?
Zelf ben ik forensisch orthopedagoog, gepromoveerd en wel. Is nu een lastige
en problematische tiener die een delict gepleegd heeft zo essentieel
verschillend van een even lastige en problematische tiener die,
formeel-juridisch gesproken, geen delict gepleegd heeft? Nee. Het
verschil is juridisch van belang, niet klinisch. De clinicus moet zich niet
laten verleiden tot juridisch denken en handelen. Hij heeft te handelen als
clinicus, niet als jurist, rechercheur, aanklager, rechter of
gevangenenbewaarder.
Is nu een man die intensief en persoonlijk met kinderen omgaat, neem een
onderwijzer of vader in gedachte, die een delict gepleegd heeft zo essentieel
verschillend van een even intensief met kinderen omgaande man die,
formeel-juridisch gesproken, geen delict geplaagd heeft? Nee. Het
verschil is juridisch van belang, niet klinisch. De clinicus moet zich niet
laten verleiden tot juridisch denken en handelen, Hij heeft te handelen als
clinicus, niet als jurist, rechercheur, aanklager, rechter of
gevangenenbewaarder.
Zijn visie moet die van de clinicus zijn en blijven: die van de
helper.
"Ik vind het prettig om te laten zien dat
ik wél respect voor ze heb, ondanks het delict. Het blijven uiteindelijk gewone
mensen, die in de fout zijn gegaan."
(Josita van de Put, behandelaarster, in Schoon 2004)
(2) De doelen
Preventie van recidive is een nobel doel. Maar moet dit nu ook het enige
en zo zwaar overheersende zijn? Mag niet het helpen inzake obsessie en
depressie, het helpen ontwikkelen en groeien van de persoon even nobel en zinvol
zijn?
(3) De werkwijze
Hierover wil ik kort zijn. De nu gebruikelijke werkwijze komt neer op een
enorm gebruik van macht binnen een zeer beperkte visie en zeer beperkte
doelstellingen. Op geen enkele wijze kan ik de werkwijze herkennen als 'psychotherapeutisch',
ook al wordt deze zo genoemd. Al mijn ethische haren rijzen ten berge bij
wat ik hierboven beschreven heb. Het is narratieve dwang en ander machtsgebruik te over, het
is manipulatie optima forma, precies hetgeen men de cliënten nu juist
verwijt. Het is grooming in het politiek-correcte model waarin de
behandelaar zich comfortabel genesteld weet. Dit geeft de behandelaar alle kans
op projectie: Het is de cliënt die zijn overwicht misbruikt, die
denkfouten heeft, die groomt, die gecorrigeerd moet worden, die open moet
zijn, wiens handelwijze - eigenlijk: gedrag - kritisch besproken moet worden, niet
die van de behandelaar.
Toch wel, meneer en mevrouw de behandelaar. Kijk eens naar de afloop van uw
handelwijze.
(4) De waarneming en interpretatie van de afloop
Ook hierover wil ik kort zijn. Hierboven is beschreven dat cliënten leren
liegen en dat de obsessies en depressies onverkort doorgaan. Men is 'geen spat
veranderd'. Mag ik dan deze afloop eens kritisch ter sprake brengen?
(5) De bevinding achteraf
De behandelaars laten het hier compleet afweten. Zij stoppen de
handelingscyclus door te zwijgen. De cliënten deden dit niet, ondanks alle
strenge verboden hiertoe. Ook hier blijf ik kort van stof: zij spraken en hun
bevindingen - variërend van "te erg voor woorden" tot "je leert
hier goed toneelspelen" - moeten de behandelaars toch op zijn minst te denken geven. Wat houdt
hen toch tegen om eens zelf-kritisch te zijn?
(6) De inzichten
Ik meen duidelijk gemaakt te hebben dat de behandelaars hun inzichten slechts
binnen hun model wensten op te doen, ter verfijning van hun in mijn ogen toch
niet psychotherapeutische, maar in mijn ogen zelfs inhumane en ethisch hoogst
betwijfelbare methodiek. In mijn ogen en zoals men zich opstelt: geen
therapie, laat staan een psychotherapie, maar een ideologie: een
gesloten stelsel van ideeën waar men 'heilig' in gelooft.
Mijn inzicht is dat de behandelaars hun inzichten niet im Frage
stellen, ja, binnen hun methodiek en visie, maar niet hun methodiek en
visie als zodanig zelf-kritisch bezien. Dit is niet kenmerkend voor
methodiek, maar voor ideologie. Een methodiek ontwikkelt zichzelf, in een
ideologie gelooft men.
Dit leidt, logischerwijs, indien men kritisch nadenkt, tot mijn invulling van
het cruciale element (7) van het verhaal over het handelen ofwel over methodiek.
(7) Inzichten over het verbeteren van de handelwijzen
Deze laten zich nu eenvoudig en zelfs kort formuleren. Andermaal kan ik de
zeven elementen van het handelen langslopen, maar nu op meta niveau en
dus sneller.
(1) Herzie de basisvisie een kritisch. Zie de cliënten meer als medemens,
minder als vreemde; probeer ze te begrijpen. Toon meer respect voor de cliënt.
Zie ook de cliënt als een handelend wezen. Scheer niet ieder over één
kam, differentieer, lever maatwerk. Zie de mens die de dader is, niet alleen het
delict.
Howitt onderscheidt zeven verklaringsmodellen
voor pedoseksualiteit en pedofilie, elk met hun eigen in dat model logische
behandelingsmethodiek. Er is meer onder de zon dan cognitieve
gedragsbehandeling.
(Howitt 1995; de
modellen worden in het Nederlands besproken in Gieles
2001b, hoofdstuk "Modellen,
manieren van denken")
(2) Focus niet zodanig op preventie van recidive dat dit allesoverheersend
is. Kies ook hulp, therapie en ontwikkeling als doen; niet alleen het gedrag.
Neem niet 'veranderen van gedrag' maar 'ontwikkelen van handelen' als doel.
(3) Herzie het machtsgebruik in de werkwijze. Luister naar de cliënten
zonder te oordelen. Verander de werkwijze zodanig dat toneelspelen en liegen
niet meer nodig is. Stop die narratieve dwang. Juist het eigen verhaal is het
startpunt voor ontwikkeling van identiteit, persoon en handelwijzen (Oosterwijk
2005).
Neem methoden van hulpverlening en echte therapie op in het
arsenaal. Schenk aandacht aan de psyche, niet alleen aan het gedrag. Doe iets
aan de obsessies en depressies.
(4) Let op meer dingen dan alleen recidive en gedrag. Let eens op groei van
het innerlijk bijvoorbeeld.
(5) Registreer de eigen bevinding-achteraf als behandelaar eens nauwkeurig;
sta hierbij open voor gevoelens van twijfel en vervreemding. Laat de trots varen
en wees meer zelf-kritisch. Stel vragen en durf te twijfelen. Dit impliceert: neem niet gehoorzaam personeel aan
maar goed opgeleid en kritisch denkend personeel.
(6) Kies een bredere theoretische basis dan alleen het cognitive
behavioral model. Er is zoveel meer onder de zon.
(7) Ga een methodiek-ontwikkelings-proces in door het eigen handelen te
beschrijven (met behulp van deze zeven elementen) en bespreek deze verhalen
kritisch met elkaar en met buitenstaanders. Sta open voor kritiek en
verandering.
Niemand weet wat zich binnen de muren van de behandelklinieken afspeelt. We
vangen er slechts een glimp van op en daar moeten we het mee doen. De cliënten
mogen niets naar buiten brengen, ze spraken en schreven desondanks, en de staf zwijgt. Ja, men schrijft mooie
stukken over het zo veilige klimaat in de groep en begripsvolle
psychotherapeuten, maar geen van de cliënten die hierboven aan het woord waren
heeft daar ook maar iets van gemerkt; men vertelt eerder het tegendeel. Zelfs
geen poging tot begrip ooit, zo werd gerapporteerd.
De methodiek van deze klinieken wordt zo niet gecorrigeerd.
In onze familie
spraken we wel van "het pastoorssyndroom", waarmee bedoeld werd dat
priesters (mijn broers) nooit gecorrigeerd werden bij gebrek aan een partner en aan kinderen
in de tienertijd, noch ook door de parochianen, waardoor ze zich erg eenzijdig
ontwikkelden en nogal typische personen werden.
Zoiets is gebeurd met de
methodiek van deze klinieken: ze zijn niet kritisch waargenomen en nooit
gecorrigeerd. In de literatuur proef ik een zekere mate van trots - die
mij narcistisch aandoet, namelijk vanuit een isolement, een gesloten ivoren
toren: dat ze het
allemaal zo goed weten en doen, die experts met hun expertise.
De cliënten denken hier bepaald anders
over. Deze gesproken hebbend, ik dus ook.
Er is een modern ander woord hiervoor, afkomstig van rechercheonderzoek dat
niet kritisch gevolgd en gecorrigeerd werd: een tunnelvisie. Precies dat
zie ik in de klinieken en hoor ik van de cliënten. Een tunnelvisie is
kenmerkend voor mensen met aan narcisme verwante syndromen: zij, in hun ivoren
toren, weten het zo goed, en wel als enigen, als experts, "deskundig, zeer
deskundig". (Van Dongen & Meerhof 2005)
Dat de cliënten zich slecht behandeld voelen, zal op de behandelaars dus weinig
indruk maken. Er wordt immers op een bepaalde manier naar hen gekeken, er wordt
bewust afstand ingebouwd en een "creatief onbehagen" geschapen. Anders
genezen ze niet - hoewel genezen niet eens een doelstelling is: no
cure but control. Daar draait het om. Formeel: zelfcontrole, control
from within, maar die is er nog niet, dus vooralsnog control from
without.
... moet het toch te denken geven dat ze met dezelfde voorkeur, maar ook obsessie of depressie waarmee
zij de kliniek inkwamen er weer
uitwandelen. Hun gedrag en denken is iets
aangepast - met grote kans dat dit niet meer is dan toneelspel, hun innerlijk is
niet veranderd. Er is aan het hele innerlijk geen aandacht geschonken,
terwijl dit toch de kern heet te zijn van wat 'psychotherapie' mag heten. Het is
geen psychotherapie. Het is behandeling, lees: aanpassing, van gedrag - en
dit is iets heel anders. De ongetwijfeld goedbedoelde methodiek van deze vorm
van therapie kon wel eens onbedoelde ontherapeutische gevolgen hebben.
Het zo benadrukken van de verschillen tussen behandelaars en cliënten, het
uitdrukkelijk inbouwen van afstand en vooral het ongeremde gebruik van
narratieve en andere macht maakt het gevaar van schijncontact, schijnaanpassing,
maar ook van blinde vlekken, tunnelvisie, projectie en tegen-overdracht
levensgroot. De verleiding om de eigen schaduwkant op de cliënten te
projecteren is levensgroot en er is geen correctie op, net zoals bij het
pastoors-syndroom. Macht corrumpeert, weten we. Men heeft vrijwel ongebreidelde macht.
Dit is geen reden tot trots, lijkt mij zo, het is mijns inziens eerder reden tot kritisch
zelfonderzoek.
De klinieken zouden aan methodiekontwikkeling moeten gaan doen. Dit begint
met kritisch kijken naar zichzelf en luisteren naar de cliënten en
buitenstaanders - en hiertoe meer openheid geven.
Zo'n kritisch zelfonderzoek
mag beginnen met het kritisch bekijken van de visie op de cliënten. Nu ziet men
slechts 'het delict' en focust men op 'het gedrag', en daardoor ziet men niet
meer de mens en diens psyche. Een fundamentele herbezinning op de methodiek, te
beginnen met element (1), de interpretatie van wat men ziet, lijkt mij dringend nodig.
Te
beginnen met de mensvisie, dus
op filosofisch niveau. Dan door naar doelen en werkwijzen, dus door naar de
psychologie en psychiatrie, maar niet alleen maar de cognitieve gedragspsychologie. Kijk eens verder rond: er is zoveel meer onder de zon.
A mother's story; A mother discovers that the legal system's nightmarish
"cure" for child sexual abuse can be worse than the disease; SOHopeful
Forum, Posted March 02, 2005; written Feb. 28, 1997
< http://www.helping-people.info/Treatment/mother.htm
>
Anderson, James D., How
To Survive in Prison as an Innocent Man Convicted of a Sex Crime; Sex
Offender Treatment; ITP 1997 # 9
Ayadi, Malika el, Kind
wil niks, een kind wil niks, een kind wil niks, een kin...; Pedoseksualiteit,
Trouw 7 maart 2000
Baskins, Jay, Quiet, Solitude and the Telling of One's Own Story; 2003
< http://www.helping-people.info/Treatment/quiet.htm
>
Bergner, Daniel, The Making of a Molester; The New York Times Magazine, January 23, 2005,
< http://www.helping-people.info/Treatment/making_molester.htm
>
Bruinsma, F., Behandeling verstandelijk
zwakbegaafde zedendelinquenten; Tijdschrift voor Orthopedagogiek # 35,
1996
Craissati, Jackie, Child Sexual Abusers; a community treatment
approach;
Psychology Press Ltd, 1998
Deneer, Birgit (red/), Gevaarlijke groepen; groepsbehandeling in de ambulante
forensische psychiatrie; Hoputen 2004
Dings, Matt, Koepelsessies; HP - De Tijd 19 december 2003
Dongen, Menno van & Meerhof, Ron, ‘Ik
geef een deskundig oordeel, zeer deskundig’; De Volkskrant 26 september
2005
Ehrenreich, Ben, Predator or
Prey? LA Weekly,
August 20 - 26, 2004
Elst, Annette van der, We moeten tbs'ers niet langer
ontmenselijken; Filosofie Magazine juli 2004
Ferroul, Yves, Seksuele
perversie bestaat niet; Samenvatting (vertaald) van een lezing op het 15e Wereld
Congres voor Seksuologie, Parijs, juni 2001
< http://www.helping-people.info/articles/ferroul_nl.htm
>
Finkelhor, D. and Araji, S.
(1986). Explanations of
Pedophilia: A Four Factor Model. The
Journal of Sex Research. 22(2), 145-159.
Fog,
Agner, Ph.D, Paraphilias and Therapy, in: Nordisk Sexologi, vol. 10, no. 4,
1992, pp. 236-242
< http://www.helping-people.info/articles/fog_eng.htm
>
Frederiksen,
Arne, Pedophilia, Science, and Self-deception, A Criticism of Sex Abuse Research
< http://www.helping-people.info/articles/fredriksen_frame.htm
>
Gerrits, Jan, Libidoremmende
medicatie; ervaringen in de SDr. Henri van der Hoeven Kliniek; voordracht, 26
november 2002
Gieles, Frans E.J., Conflict en Contact,
Een onderzoek naar handelingsmogelijkheden voor groepsleiders
bij botsingen in de dagelijkse leefsituatie; proefschrift, 1992
< http://www.human-being.nl/Bibliotheek/cc/inh.htm
>
Gieles, Frans E.J., (2001a) Hoe help je mensen met
pedofiele gevoelens? Lezing Parijs & Visby 2001, in vele talen en met heel
veel achtergrondliteratuur in meerdere talen op
< http://www.helping-people.info/
>
Gieles, Frans E.J., (2001b) Wat bezielt die
mensen?
< http://www.human-being.nl/Bibliotheek/dozen/bezielt.htm
>;
de modellen:
< http://www.human-being.nl/Bibliotheek/dozen/bezielt/modellen.htm
>.
Gieles, Frans E. J., The
Treatment of Imprisoned Sex Offenders; A summary and an analysis, 1997 -
Program, development, from HM Prison Service (SOTP Report, February 1996) [Sexual
Offenders Treatment Program]
Gieles, Frans E.J., Barbertje moet hangen;
Valkuilen, valstrikken en fouten in het forensische persoonlijkheidsonderzoek;
2006
< http://www.human-being.nl/Bibliotheek/barbertje.htm
>
met name "Rotsvaste
overtuigingen", waaronder "Een
mechanistische mensvisie".
Hag, B. ten, Relaties en seksualiteit; handboek voor therapeuten; Forum
Educatief 2004
Hag, B. ten & Horn, Joan van, Problemen met
intimiteit en seksualiteit bij zedendelinquenten; Directieve Therapie 24-4,
december 2004
Hamaker, Machteld, Jongeren en geluk: liefde als
merkproduct; Prana 151, oktober 2005
(Een excellent artikel, geschreven door een tiener.)
Hanson, Karl R., & Harris,
Andrew, Dynamic Predictors Of Sexual Recidivism, 1998-1, Corrections Research,
Department of the Solicitor General Canada
< http://www.helping-people.info/articles/hanson_dyn_frame.htm
>
Hooft, Lisette 't, Ik blijf voor altijd een dader'';
Dadertherapie; VN, 14 oktober 2000.
Hooft, Lisette 't, Zeg ik het of zeg ik het niet? Moet elk
geheim wel worden onthuld? Ode, maart 2005
Howitt, Dennis, Paedophiles and Sexual Offences against
Children; Loughborough University, UK;
John Wiley & Sons [Out of sale] 1995
< http://www.ipce.info/host/howitt/index.htm
>
Two
sections of Chapter 7 of Paedophiles and Sexual Offences against Children:
Introduction to Chapter 7 (pp 189 - 192) and Support Therapies
(pp 215 - 218)
Kamerman, Sheila, 'Ik wist toen nog niet dat het
verkeerd was', jonge verkrachters moeten zich verplaatsen in slachtoffe5r; NRC
29 november 2005
Leonard, Geoffrey, Cognitive
Therapy, 30th April 2005
Naerssen,
Alex van, Man-Boy Lovers: Assessment, Counseling, and Psychotherapy
, Journal of Homosexuality 20, 1/2, 1990
< http://www.helping-people.info/articles/van_Naerssen_91.htm
>.
Oosterwijk, Meike, Meester van het vert5rouwen;
Filosofie Magazine juni 2005 (Over Paul Ricoeur)
Oostveen, Margriet, Is het weer niet goed? Tering Geweldplegers in
therapie; NRC 11 juli 1998
Roelofs, G. T., Pedofilie
en andere parafilieën; lezing op het Symposium Multidisciplinaire Seksuologie,
24 april 1997
Rubin, Debra, Pedophile
profile belies urban legends; Washington Jewish Week, November 9, 2005
Schoon, Edwin, Ook respect voor de
kinderverkrachter; Trouw 28 februari 2004
Schouten, E.A.M., J. de Jong, M.F. Timmerman
& M.A. van Es, Libidoremmende medicatie bij zedendelinquenten; de praktijk
in een grote forensisch psychiatrische poli- en dagkliniek - bron en jaartal
onbekend
SOTP (several authors): The
Treatment of Imprisoned Sex Offenders, Program, Development, from HM Prison Service
(SOTP
Report, February 1996)
Walravens, Geertje, Kris Vanhoeck, Flip Van
Canegem & Jessica Opsteyn, Zeg het aan (n)iemand; Therapie voor plegers van
zedenfeiten; Acco, Leuven 2006
Zalm, Patricia van der, De last van de lust; Genezing heeft dadertherapie
niet te bieden; wel proberen te voorkomen dat ze terugvallen; Wegener Dagbladen
20 april 1996
Zessen,
Gertjan van, A Model for Group Counseling with Male
Pedophiles, Journal of Homosexuality 20, 1/2, 1990
< http://www.helping-people.info/articles/van_zessen.htm
>
|
